Op 9 mei 2025 verscheen er in het Nederlands Dagblad (‘Klaar met onveilige kerk’) een groot artikel over de onzorgvuldige wijze van visiteren o.a. binnen de Protestantse Kerk in Nederland, en de funeste gevolgen daar voor de gevisiteerde predikanten. Op 12 mei verscheen een artikel in het Reformatorisch Dagblad, over de oprichting van onze vereniging Luomenos, voor losgemaakte predikanten en hun partners.

Uit beide artikelen bleek duidelijk dat predikanten die in een proces van visitatie geraakt zijn er alleen voor staan en geen enkele zekerheid hebben dat ze een rechtvaardige, zorgvuldige en betrouwbare behandeling krijgen. En geen bijstand vanuit de Kerk. Een behoorlijk onveilige situatie, waarin elke predikant zomaar terecht kan komen.

Desgevraagd kwamen er summiere reacties van het Generaal College voor de Visitatie: ze zijn in gesprek met Luomenos. Van de rest van de Protestantse Kerk in Nederland kwam geen reactie. Wel van losgemaakte predikanten die met hun verhaal vol pijn en verdriet kwamen.

Al eerder, in 2022, hebben een aantal gevisiteerde en losgemaakte predikanten een brandbrief over de onzorgvuldige en onrechtvaardige visitatie naar het Moderamen van de Generale Synode gestuurd. Na enig aandringen kwam er na een jaar een inhoudelijke reactie, waarin aangegeven werd dat men zich met klachten over de visitatie tot de klachtencommissie van de visitatie moest wenden. (De Generale Commissie voor de Visitatie kan uiteindelijke zelf beslissen of ze zich wat aantrekt van de klacht of niet.)

En in december 2024 is door één van onze collega’s, ds. Dirk van Keulen, een tekst naar leden van het Moderamen gestuurd met als titel ‘Ik voel mij onveilig binnen de PKN’. Hij vroeg het thema veiligheid te agenderen op de Generale Synode. Dat is niet gebeurd.

Op 25 september 2025 verscheen een artikel in het Nederlands Dagblad over een onderzoek dat gedaan was bij de dienstenorganisatie naar aanleiding van klachten over de onveilige werksfeer daar. Vrijwel onmiddellijk kwam er reactie uit de PKN bij monde van ds. Trijnie Bouw, voorzitter van de Generale Synode van de PKN. Zij was sprakeloos, diep geraakt… Ook vertelde ze dat ze daarover al eerder signalen had opgevangen en die aan de orde had gesteld. Op de website van de PKN schrijft zij: ‘Ik heb de overtuiging dat juist de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk een veilige en open werkomgeving moet zijn.’

De Generale Synode vergaderde er over. Twee vragen kwamen aan de orde: wat is goed voor de medewerkers? En wat is goed voor de kerk? Er werd door de kleine synode besloten een onafhankelijk onderzoek in te stellen door een extern bureau, onder leiding van vijf leden van de Generale Synode.

Opmerkelijk: als er een groot artikel verschijnt over de onveiligheid die predikanten ervaren zwijgt de kerk. Als er een groot artikel verschijnt over de onveiligheid die medewerkers in het dienstencentrum ervaren wordt er vrijwel onmiddellijk geschokt gereageerd.

Opmerkelijk: als predikanten klagen over een onveilige sfeer veroorzaakt door de visitatie worden ze teruggewezen naar degenen die hen slecht behandelden. Als medewerkers van het dienstencentrum klagen wordt er ingegrepen en wordt er een onafhankelijk en extern onderzoeksbureau ingeroepen.

Dirk van Keulen heeft aan Trijnie Bouw gevraagd om het externe onderzoek naar de werksfeer in het dienstencentrum uit te breiden, in het bijzonder naar de visitatie. Zij antwoordde in één zin: ‘Ik zal kijken of ik je brief onder aandacht van de synodale begeleidingscommissie onderzoek kan brengen’. [1]

Dit wekt sterk de indruk dat de veiligheid voor predikanten voor de PKN geen issue is. Maar ook iedere predikant binnen de PKN verdient toch een veilige werkplek?

[1] Ds. T. Bouw in antwoordmail aan ds. D. van Keulen.

Tekst volgt...